Đồng chí Lý Văn Minh, Trưởng thôn Khe Đảng cho biết, thôn có 128 hộ với 579 nhân khẩu, 98% là đồng bào dân tộc Dao. Trước đây bà con sống tập trung thành cụm ở trên núi, kinh tế chủ yếu trồng lúa, hiệu quả không cao, đời sống khó khăn, lạc hậu. Từ năm 2000, theo chỉ đạo của cấp ủy, chính quyền huyện Yên Sơn, Đảng ủy, UBND xã đã tuyên truyền vận động các hộ dân đồng bào dân tộc Dao hạ sơn để sinh sống và phát triển kinh tế.

Những ngôi nhà xây khang trang của đồng bào dân tộc Dao thôn Khe Đảng, xã Tứ Quận (Yên Sơn).

Trải qua muôn vàn khó khăn, trở ngại, với sự nỗ lực của người dân và sự quan tâm, hỗ trợ của chính quyền địa phương, thôn được đầu tư điện lưới quốc gia, công trình nước sạch theo Chương trình 134; được hỗ trợ vật nuôi, con giống, phân bón nên cuộc sống của đồng bào đã khấm khá hơn. Hiện thôn có trên 30 ha chè, 120 ha đất rừng và gần 20 ha ruộng 2 vụ. Hằng năm, người dân đều được tham gia các lớp tập huấn chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi, áp dụng khoa học - kỹ thuật vào sản xuất, từ đó đồng bào đã mạnh dạn đưa các giống cây trồng, vật nuôi có giá trị kinh tế vào sản xuất... góp phần nâng cao hiệu quả kinh tế trên từng đơn vị diện tích canh tác.

Để nâng cao giá trị cây chè, bà con Nhân dân thôn Khe Đảng đã thay đổi tư duy trong sản xuất, liên kết với các HTX và tìm đầu ra cho sản phẩm. Ông Đặng Văn Lương, Giám đốc HTX chế biến Khe Đảng là người tiên phong và vận động bà con thực hiện. Ông Lương cho biết, được cấp ủy, chính quyền xã vận động hạ sơn, gia đình ông đã xác định trồng chè để phát triển kinh tế và cho các con được ăn học. Gia đình ông đã trồng 1,6 ha chè, nhờ chăm sóc tốt nên cây phát triển và cho sản lượng búp tươi đều. Nhận thấy cây chè phát triển theo hướng liên kết sẽ mang lại hiệu quả kinh tế khá, tháng 3-2021, ông cùng 4 hộ trong thôn thành lập HTX Chè Bát Tiên Khe Đảng với diện tích chè gần 4 ha. Đến nay HTX có gần 10 ha, chủ yếu là chè khô Bát Tiên và chè Núi Sồi đã đạt tiêu chuẩn OCOP 3 sao. Để chè đạt hiệu quả tiêu chuẩn OCOP 3 sao và giữ vững thương hiệu, HTX tập trung vào khâu sản xuất đảm bảo chất lượng cho người tiêu dùng. Sản lượng chè luôn được tiêu thụ lớn không chỉ riêng trong nước mà còn sang cả Trung Quốc và Nhật Bản, mỗi năm HTX thu lãi vài trăm triệu đồng. Nhiều hộ trong thôn thoát nghèo từ trồng chè như hộ gia đình bà Đặng Thị Hằng, ông Đặng Văn Liên, bà Bàn Thị Nội...

Không chỉ trồng chè, nhiều hộ trong thôn áp dụng các biện pháp khoa học kỹ thuật vào làm những mô hình tổng hợp để phát triển kinh tế gia đình cho thu nhập cao. Điển hình như hộ ông Vi Văn Điền. Ông Điền cho biết, ban đầu ông chỉ chăn nuôi quy mô nhỏ nhưng nhờ áp dụng tốt kỹ thuật, đến nay, ông đã có 2 con trâu, 13 con lợn thịt, trồng 2 ha rừng và 4 sào chè, cấy 6 sào lúa. Mô hình này cho thu nhập trên 100 triệu đồng/năm. Có thu nhập ổn định ông đã xây được nhà cửa khang trang và nuôi dạy con cái khôn lớn, trưởng thành. Mô hình tổng hợp của gia đình ông Điền đã trở thành 1 trong 6 mô hình kinh tế tổng hợp tiêu biểu của thôn.

Đời sống vật chất của bà con trong thôn không ngừng cải thiện, thu nhập bình quân đạt 35 triệu đồng/người/năm; trên 40% hộ gia đình có mức thu nhập khá và giàu; trên 60% hộ có nhà cao tầng, đầy đủ tiện nghi sinh hoạt; thôn không còn hộ ở nhà tạm, số hộ nghèo, cận nghèo giảm còn 31 hộ.  

Kinh tế phát triển, tạo động lực để người dân tham gia các phong trào do thôn, xã phát động, đặc biệt nâng cao đời sống tinh thần, xây dựng đời sống văn hóa ở khu dân cư, nông thôn mới, xây dựng nếp sống văn minh trong việc cưới, việc tang... Trong xây dựng nông thôn mới, thôn đã vận động Nhân dân đóng góp trên 400 triệu đồng để làm đường bê tông; vận động gần 20 hộ gia đình hiến trên 1.000 m2 đất, đóng góp hàng trăm ngày công lao động giải phóng mặt bằng làm đường bê tông nông thôn và đường nội đồng; vận động 10 hộ dân giải phóng mặt bằng để làm đường cao tốc Tuyên Quang - Hà Giang; xây dựng trên 1 km đường điện thắp sáng đường quê. Qua bình xét năm 2023, thôn có 85% hộ gia đình đạt gia đình văn hóa.

Từ sự quan tâm của Đảng, Nhà nước, sự chỉ đạo sát sao của cấp ủy, chính quyền địa phương, đồng bào dân tộc Dao Khe Đảng đã được thụ hưởng nhiều chương trình, dự án phát triển kinh tế - xã hội, ổn định đời sống, người dân tiếp tục cùng nhau phấn đấu xây dựng thôn ngày càng giàu đẹp hơn.