Ngay từ khi chưa trở thành Đảng cầm quyền, năm 1939, Tổng Bí thư Nguyễn Văn Cừ đã viết tác phẩm “Tự chỉ trích” để chỉnh đốn Đảng. Mục đích của “Tự chỉ trích” là thông qua phê bình và tự phê bình trong Đảng để “tìm ra những nguyên nhân thất bại và nghiên cứu phương pháp sửa lỗi và tiến thủ”. Đồng chí Nguyễn Văn Cừ đã chỉ rõ: “Người cộng sản có bổn phận nói sự thật với quần chúng, dẫn đường cho quần chúng chớ không phải theo đuôi họ, hay phỉnh họ…”. Đồng chí cũng yêu cầu “Phê bình và tự phê bình phải tôn trọng sự thật, công khai, mạnh dạn, thành thực vạch những lỗi lầm của mình và tìm phương châm sửa đổi, chống những xu hướng hoạt đầu, thỏa hiệp, như thế không phải làm yếu Đảng, mà làm cho Đảng được thống nhất, mạnh mẽ”.

Trong tác phẩm “Sửa đổi lối làm việc”, tháng 10/1947, Chủ tịch Hồ Chí Minh cũng chỉ rõ: “Luôn luôn dùng và khéo dùng cách phê bình và tự phê bình, thì khuyết điểm nhất định sẽ hết dần, ưu điểm nhất định sẽ thêm lên và Đảng ta nhất định thắng lợi”. Người cũng khẳng định: “Một Đảng mà giấu giếm khuyết điểm của mình là một Đảng hỏng. Một Đảng có gan thừa nhận khuyết điểm của mình... là một Đảng tiến bộ, mạnh dạn, chắc chắn”.

Trong quá trình lãnh đạo công cuộc đổi mới, nhiều vấn đề phức tạp nảy sinh đòi hỏi Đảng phải giải quyết, một trong những vấn đề nổi cộm đó là phải xây dựng Đảng trong sạch vững mạnh. Do vậy, các nhiệm kỳ Đại hội của Đảng gần đây đều chú trọng công tác xây dựng Đảng mà tập trung thể hiện cao nhất tại Hội nghị Trung ương 4 khóa XIII với việc Trung ương ban hành Kết luận số 21-KL/TW về đẩy mạnh xây dựng, chỉnh đốn Đảng và hệ thống chính trị; kiên quyết ngăn chặn, đẩy lùi, xử lý nghiêm cán bộ, đảng viên suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” và Quy định số 37-QĐ/TW về những điều đảng viên không được làm với nhiều điểm mới nổi bật.

Kết luận số 21-KL/TW đã khẳng định: Phải tiến hành quyết liệt và đồng bộ hơn nữa nhiều công việc cụ thể, thiết thực, tập trung vào 4 nhóm nhiệm vụ, giải pháp mà Hội nghị Trung ương 4 khóa XII đã đề ra; đồng thời bổ sung nhấn mạnh thêm 2 nhóm nhiệm vụ, giải pháp là: “Xây dựng đội ngũ cán bộ các cấp, nhất là cấp chiến lược và người đứng đầu đủ phẩm chất, năng lực, uy tín, ngang tầm nhiệm vụ; Kiên quyết, kiên trì đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, xử lý nghiêm cán bộ sai phạm”. Để thực hiện được nhiệm vụ trên, phải chú trọng nêu gương người tốt, việc tốt; ngăn ngừa, phê phán những việc làm sai. Đấu tranh mạnh mẽ chống chủ nghĩa cá nhân, lợi ích nhóm. Xử lý nghiêm các hành vi vi phạm kỷ luật Đảng, pháp luật của Nhà nước. Thực hiện nghiêm nguyên tắc tập trung dân chủ trong Đảng, phát huy vai trò giám sát của Nhân dân...

Những nội dung mới đó đòi hỏi mỗi cán bộ, đảng viên phải nhận thức đầy đủ với quyết tâm cao trong tổ chức thực hiện, nhằm tạo chuyển biến mới, tích cực trong công tác xây dựng Đảng, xây dựng hệ thống chính trị thật sự trong sạch vững mạnh, góp phần nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của tổ chức đảng và đội ngũ đảng viên, đáp ứng yêu cầu của sự nghiệp cách mạng trong giai đoạn hiện nay.