Tục dán giấy màu của người Sán Dìu

- Ngày cuối cùng của năm cũ mang ý nghĩa quan trọng và đặc biệt trong tín ngưỡng của người Sán Dìu ở Tuyên Quang.

Dán giấy đỏ là một nét đẹp văn hóa của người Sán Dìu.

Vào ngày này, người Sán Dìu thức dậy vào sáng sớm để lau dọn nhà cửa, sau đó tiến hành dán giấy màu. Trong đó, gia đình nào cả năm thanh bình (không có người chết) thì dán giấy đỏ; nhà mới có tang được dán giấy xanh, vàng, trắng. Các cây ăn quả, chuồng gia súc cũng đều dán giấy màu đánh dấu để tổ tiên biết mà cai quản và ngăn ma quỷ chiếm giữ, phá hoại. Ngoài cổng cũng được dán giấy màu như trong nhà để tổ tiên biết cổng ngõ nhà mình, họ mình, con cháu nhà mình.

Bởi người Sán Dìu quan niệm, mọi vật đều có linh hồn và thế giới có 3 tầng (thiên đường, trần gian và cõi âm). Sau một năm lao động, sản xuất thì trong ngày Tết con người được nghỉ ngơi vui chơi Tết, các dụng cụ cũng cần được nghỉ ngơi. Có như vậy, năm mới sẽ làm việc tốt hơn, mùa màng bội thu.

Theo đó, trong ngày cuối của năm cũ, người chủ gia đình người Sán Dìu mang những tờ giấy màu mua ở chợ về cắt nhỏ rồi đem dán lên khắp mọi nơi trong nhà. Với gia đình an lành, họ dán giấy đỏ. Từ cối xay, cối giã gạo, cuốc, xẻng, con dao, cái cày, cái bừa, cây cối quanh nhà, chuồng trại cho đến bàn thờ tổ tiên, tường, cổng nhà, các cửa ra vào… đều được dán giấy đỏ để các vật này được "nghỉ Tết". Toàn bộ ngôi nhà bỗng trở nên rực rỡ, tràn đầy sinh khí đón năm mới. Theo quan niệm của người Sán Dìu, giấy đỏ là một vật thể hiện điềm may mắn, tượng trưng cho một năm mới tốt lành, nhiều tài lộc sức khỏe, niềm vui trong cuộc sống, mùa màng bội thu, giúp gia chủ xua đuổi tà ma, cây trồng không bị chim, thú, sâu bọ phá hoại.

Việc dán giấy màu xanh, vàng, trắng đối với gia đình có đám tang cũng được thực hiện như dán giấy đỏ. Mục đích của việc dán giấy màu này nhằm thể hiện lòng biết ơn tổ tiên, tri ân người đã khuất và ước vọng vể một năm mới tốt lành, may mắn.

Phong tục dán giấy màu của người Sán Dìu có từ lâu đời và đến bây giờ vẫn được lưu truyền. Những ngôi nhà của người Sán Dìu ở các xã vùng cao bừng sáng trong sắc đỏ của cành đào, của giấy màu chính là quà tặng cầu may, chúc phúc cho gia chủ và những vị khách quý của gia đình trong dịp năm mới,  góp phần tô đậm bản sắc văn hóa dân tộc phong phú và đa dạng.

Hoàng Anh

Tin cùng chuyên mục