Chị Chúc Thị Xuân, Chủ tịch Hội LHPN xã Xuân Lập (Lâm Bình) cho biết, người dân tộc Mông chiếm trên 60% tổng dân số toàn xã, trong đó người Mông Hoa chiếm khoảng 35%, tập trung chủ yếu tại thôn Khuổi Trang và Khuổi Củng. Người Mông Hoa ở đây vẫn giữ được bản sắc văn hóa truyền thống của dân tộc như múa khèn, nghi lễ truyền thống và trang phục truyền thống.

Trang phục nguyên bản của phụ nữ Mông Hoa ở xã Xuân Lập

Nắm giữ những tinh hoa của nghệ thuật thêu trang phục truyền thống của người Mông Hoa, bà Thào Thị Dính, thôn Khuổi Củng cho biết: Dân tộc Mông thêu bằng nhiều loại vải, nhiều màu vải, khác nhau. Đối với Mông Hoa trước khi thêu phải được vẽ bằng sáp ong, qua nhiều công đoạn mới có khuôn hình để thêu. Riêng kỹ thuật vẽ sáp ong đã là một kỳ công. Để vẽ sáp ong lên vải phải dùng bút vẽ. Ngòi bút càng mỏng hoa văn vẽ càng đẹp và dễ. Khi vẽ, người vẽ luôn phải ngồi bên bếp lửa, chấm bút vào chảo sáp ong đang nóng đặt trên than hồng, đưa tay kẻ những đường thẳng trên vải. Khi kẻ, phải giữ sao cho lượng sáp chảy đều, không loang lổ cho đến hết rồi mới chấm bút vào sáp tiếp nét vẽ. Sau khi tạo hình bằng sáp ong, người phụ nữ mới tiến hành thêu.

Nói thêm về ý nghĩa của các hoa văn trên trang phục, bà Dính chia sẻ, người Mông sống dựa vào thiên nhiên vì thế các họa tiết hoa văn đều mô phỏng thiên nhiên vùng sơn cước đầy sống động. Ẩn sâu trong tầng ý nghĩa ấy là mong muốn, ước vọng về gia đình hạnh phúc, mùa màng bội thu, nhà nhà no ấm.

.

Phụ nữ dân tộc Mông xã Xuân Lập giữ nghề thêu truyền thống.

Cầm mảnh vải với những hoa văn độc đáo, chị Sùng Thị Đắng, cùng thôn Khuổi Củng kể: Bao đời nay, người Mông Hoa thôn Khuổi Củng vẫn gìn giữ nghề thủ công truyền thống, tạo ra các sản phẩm thêu độc đáo như: Váy áo, thắt lưng, khăn cuốn đầu, xà cạp... Người Mông Hoa trang trí bằng cách chắp vải màu, vẽ sáp ong với các hình chữ thập, chữ đinh kết hợp với ô hình quả trám, tam giác, tạo nên sự linh hoạt, khác biệt, không hề lẫn lộn với các kiểu trang trí của các dân tộc khác.

Tuy nhiên, trước xu thế hội nhập, trang phục của dân tộc Mông nói chung và Mông Hoa nói riêng ít nhiều có phần mai một và lai tạp. Làm rõ thêm về vấn đề này, Chủ tịch Hội LHPN xã Xuân Lập Chúc Thị Xuân bày tỏ, hiện nay bà con dân tộc Mông vẫn giữ được trang phục của dân tộc như thường xuyên mặc váy của dân tộc mình, tuy nhiên không ít những chiếc váy đã bị lai tạp, cách tân, không còn nguyên bản. Vì vậy để bảo tồn, phát huy giá trị của di sản, trước mắt Hội LHPN xã sẽ tuyên truyền đến từng chi hội và từng gia đình hội viên tiếp tục phát huy và gìn giữ bản sắc của dân tộc mình. Đối với các gia đình còn giữ được trang phục truyền thống nguyên bản, khuyến khích họ mặc vào dịp lễ, tết cũng như ngày hội của thôn. Đồng thời tích cực truyền dạy kỹ thuật vẽ sáp ong, thêu trong chính gia đình, và chị em trong thôn. Có như vậy, nghệ thuật thêu trang phục truyền thống mới được gìn giữ, và trang phục của người Mông Hoa được bảo tồn, trở thành sản phẩm văn hóa độc đáo, tự hào của cộng đồng người Mông nói chung và Mông Hoa nói riêng.