Trong bộ trang phục truyền thống dân tộc Dao Quần trắng giản dị, bà Đặng Thị Ngoan, 67 tuổi ở xóm Dùm cho biết, túi trầu là vật dụng bất ly thân của bà. Chiếc túi tuy nhỏ nhưng lại hàm chứa nhiều điều thú vị, nó phản ánh tục đẹp về văn hóa của người Dao, trong đó có văn hóa ăn trầu.

Theo bà Ngoan, miếng trầu không chỉ là đầu câu chuyện mà xưa kia, phụ nữ Dao Quần trắng ăn trầu còn để làm duyên, để cho môi thắm, răng đen. Chính bởi thế, người phụ nữ nào cũng biết làm túi đựng trầu. Họ phải tự tay cắt vải, khâu đáy túi, chiều dài đáy túi khoảng 1 gang tay. Túi được khâu theo hình múi bưởi. Nhìn đường chỉ khâu tay và những đường thêu trên túi là biết người làm khéo tay đến đâu.

 Chiếc túi đựng trầu của người Dao Quần trắng.

Hoa văn trên chiếc túi chủ yếu thêu theo trí tưởng tượng và sự sáng tạo của người phụ nữ. Thông thường, chiếc túi có 3 đường hoa văn lớn phối nhiều màu sắc khác nhau. Bên cạnh túi là một dây tua rua ngắn để tạo thêm sự mềm mại cho chiếc túi. Miệng túi có đường khâu viền đủ rộng để luồn hai sợi dây đeo. Khi kéo hai đầu dây về hai bên, miệng túi sẽ thít lại. Những gia đình có điều kiện kinh tế khá giả còn gắn trang sức bằng bạc lên chiếc túi đựng trầu. Chính vì thế, chiếc túi nhỏ không chỉ là đồ dùng quen thuộc để đựng trầu cau, mà còn được coi như trang sức làm đẹp và phần nào biểu thị vị thế, giá trị của người phụ nữ.

Mở chiếc túi đựng trầu ra, chúng tôi khá bất ngờ về công năng sử dụng của nó. Trong túi không chỉ có trầu cau, hộp kẽm nhỏ đựng vôi mà còn có cả chìa khóa, tiền, thuốc tây... Bà Ngoan bảo, phụ nữ Dao ở xóm Dùm vẫn giữ thói quen ăn trầu nên hầu hết họ đều có hàm răng chắc khỏe, đen bóng. Nói thêm về túi đựng trầu, bà bảo ngày nay có nhiều loại túi tiện lợi nhưng đồng bào dân tộc Dao quần trắng vẫn quen dùng chiếc túi này. Chiếc túi đựng trầu giống như bộ trang phục truyền thống vậy, không mặc, không mang theo thì thấy nhớ. Chính vì thế mà bản sắc văn hóa của người Dao quần trắng vẫn được gìn giữ.

Phụ nữ Dao Quần trắng có hàm răng đen bóng, chắc khỏe nhờ duy trì thói quen ăn trầu.

Chia tay những người phụ nữ Dao ở xóm Dùm, chúng tôi chợt nghĩ, hiện nay xóm Dùm đang là một trong những điểm quy hoạch phát triển du lịch của thành phố Tuyên Quang. Cùng với việc gìn giữ bản sắc văn hóa Dao, thì chiếc túi đựng trầu truyền thống chắc hẳn sẽ là sản phẩm du lịch thú vị cho du khách thập phương.